లాకర్‌లో ఉన్న వస్తువులకు నష్టం జరిగితే బ్యాంకు బాధ్యత వహిస్తుందా?

బ్యాంక్ లాకర్ చాలా సురక్షితంగా భావిస్తుంటాము. అయితే, తాజాగా ఓ ఉదంతం ఈ ఊహపై ప్రశ్నలను లేవనెత్తింది. విషయం ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని మొరాదాబాద్‌. పై ఉదంతంలో ఓ మహిళ తన కూతురు పెళ్లి కోసం బ్యాంకు లాకర్ లో ఉంచిన రూ.18 లక్షలు చెదలు తిన్నాయి. అటువంటి నష్టాన్ని భర్తీ చేసే బాధ్యత బ్యాంకులకు ఉందా అనే ప్రశ్న ఇప్పుడు తలెత్తుతుంది?

ముందుగా, బ్యాంక్ లాకర్లు నగదు ఉంచడానికి కాదని తెలుసుకోండి. స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా వెబ్‌సైట్‌లో అందుబాటులో ఉన్న సవరించిన సేఫ్ డిపాజిట్ లాకర్ ఒప్పందం ప్రకారం.. లాకర్‌ను ఆభరణాలు, పత్రాలు వంటి విలువైన వస్తువులను ఉంచడం వంటి చట్టబద్ధమైన ప్రయోజనాల కోసం మాత్రమే ఉపయోగించవచ్చు. మీరు బ్యాంకు లాకర్లలో నగదు లేదా కరెన్సీని ఉంచలేరు.

బ్యాంకు లాకర్‌లో ఏమి ఉంచకూడదు?

బ్యాంకు నిబంధనల ప్రకారం.. ఆయుధాలు, పేలుడు పదార్థాలు లేదా ఏదైనా నిషేధిత పదార్థం, పాడైపోయే లేదా పాడైపోయే పదార్థం, రేడియోధార్మిక పదార్థం లేదా చట్టం ద్వారా నిషేధించబడిన వస్తువులు. బ్యాంకుకు లేదా దాని ఖాతాదారులకు ముప్పు కలిగించే వస్తువులను ఎట్టి పరిస్థితుల్లో ఉంచకూడదు.

రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా ఆగస్టు 2021లో 'సేఫ్టీ డిపాజిట్ లాకర్' పేరుతో దీనికి సంబంధించి సర్క్యులర్‌ను జారీ చేసింది. దీని ప్రకారం.. లాకర్‌లో ఉంచిన వస్తువులు భూకంపం, వరదలు, తుఫాను వంటి ప్రకృతి వైపరీత్యాల వల్ల లేదా యాక్ట్ ఆఫ్ గాడ్ లేదా కస్టమర్ యొక్క ఏదైనా పొరపాటు లేదా నిర్లక్ష్యం కారణంగా దెబ్బతిన్నట్లయితే, అప్పుడు బ్యాంకు బాధ్యత వహించదు. అయితే లాకర్ వ్యవస్థను విపత్తు నుంచి కాపాడేందుకు బ్యాంకులు తగిన చర్యలు తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది.

నష్టాలకు బ్యాంకులు ఎప్పుడు బాధ్యత వహిస్తాయి?

సేఫ్ డిపాజిట్ వాల్ట్‌లను ఉంచే ప్రాంగణం భద్రత కోసం అన్ని చర్యలు తీసుకోవడం బ్యాంకుల బాధ్యత. ఆర్‌బీఐ ప్రకారం.. బ్యాంకు ఆవరణలో లోపాలు, నిర్లక్ష్యం లేదా లోపాల వల్ల అగ్నిప్రమాదం, దొంగతనం, భవనం కూలడం వంటి సంఘటనలు జరగకుండా చూసుకోవడం బ్యాంకుల బాధ్యత. పైన పేర్కొన్న కారణాల వల్ల లేదా బ్యాంకు ఉద్యోగి మోసం వల్ల లాకర్‌లో ఉంచిన వస్తువులు పాడైపోతే, అప్పుడు బ్యాంకు బాధ్యత వహించాల్సి ఉంటుంది.

బ్యాంకు ఎంత పరిహారం ఇస్తుంది?

లాకర్‌లో ఉంచిన వస్తువులు ఏదైనా బ్యాంకు నిర్లక్ష్యం, లోపం కారణంగానో, బ్యాంకు ఉద్యోగి మోసం చేయడం వల్ల పాడైపోతే, అప్పుడు బ్యాంకు లాకర్ వార్షిక అద్దెకు 100 రెట్లు నష్టపరిహారం చెల్లించాలి. ఉదాహరణకు.. లాకర్ వార్షిక అద్దె రూ. 2000 అయితే, బ్యాంకు మీకు దానిలో 100 రెట్లు అంటే రూ. 2 లక్షల వరకు మాత్రమే చెల్లిస్తుంది. అయితే అందులో ఉంచిన ఆభరణాల విలువ రూ. 10 లక్షలు అయితే మీరు భారీ నష్టాన్ని చవిచూస్తారు.

మరి నష్టపోకుండా ఉండాలంటే ఏం చేయాలి?

బ్యాంకు నుంచి వచ్చే పరిహారం చాలా తక్కువ. అటువంటి పరిస్థితిలో బ్యాంక్ లాకర్‌లో ఉంచిన ఆభరణాలతో సహా విలువైన వస్తువులకు బీమా పొందేలా చూసుకోండి. సాధారణ బీమా కంపెనీలు గృహ బీమా ఉత్పత్తి కింద బ్యాంక్ లాకర్ బీమాను అందిస్తాయి. ఈ రకమైన పాలసీ సాధారణంగా నగలు, ఇంటి పత్రాలు, షేర్ సర్టిఫికెట్లు, పాస్‌పోర్ట్‌లు వంటి విలువైన వస్తువులను కవర్ చేస్తుంది. ఈ పాలసీలు దొంగతనం, అగ్నిప్రమాదాలు, ఇతర సంఘటనల వల్ల కలిగే నష్టాలను కవర్ చేస్తాయి.